Odpowiednia dieta dziecka nie tylko wpływa na kondycję fizyczną młodego organizmu. Ma ona decydujące znaczenie także na psychikę dziecka, wpływa na jego codzienne samopoczucie, na rozwój zdolności poznawczych i sprawność intelektualną.
Przez właściwe zbilansowanie dziecięcej diety nie tylko zabezpiecza się codzienne potrzeby żywieniowe, ale także i to jest równie ważne, uczy się dziecko, co i w jakich ilościach powinno jeść. Nie można bowiem zapominać o tym, że dziecko, zwłaszcza to małe, najwięcej swoich umiejętności zdobywa poprzez naśladowanie mamy, taty, rodzeństwa, czy też innych osób na stałe przebywających z dzieckiem. Postępowanie zatem osób z otoczenia dziecka w tym zakresie ma podstawowe znaczenie we wdrażaniu sensownego sposobu odżywiania się.
Zróżnicowanie spożywanych pokarmów
Dbanie o zróżnicowanie podawanych pokarmów jest podstawą mądrego podejścia do dziecięcego żywienia. Do codziennej diety należy wprowadzać różne pokarmy z różnych grup pokarmowych. W tym przedmiocie bardzo przydatna jest koncepcja tzw. piramidy pokarmowej dla dzieci. Co to jest?
Piramida pokarmowa to jest graficzny opis różnych grup spożywczych, których obecność w codziennej diecie dziecka jest niezbędna. Piramida żywieniowa nie dość, że określa rodzaje pokarmów, to jeszcze w sposób graficzny unaocznia preferencje w proporcjach, jakie powinny zachodzić pomiędzy poszczególnymi „piętrami” pokarmów. Im wyższe piętro piramidy, tym jest ilościowo mniejsze zapotrzebowanie organizmu dziecka na pokarmy z danej grupy. Piramida żywieniowa odwzorowuje także pożądaną częstość spożywania posiłków. Warto jest zapoznać się ze szczegółowymi opisami piramidy żywieniowej dla dzieci, które dostępne są w Internecie.
Spożywanie prawidłowo zróżnicowanych pokarmów to dostarczanie organizmowi dziecka potrzebnych mu substancji odżywczych. W zależności od wieku dziecko powinno spożywać różne pokarmy, tj. owoce, warzywa, zawarte w pokarmach białko w różnej postaci (roślinne, zwierzęce), oraz tłuszcze. Posiłki z wszystkich grup pokarmowych powinny znajdować się w codziennym jadłospisie dziecka.
Ekspozycja na nowe smaki
U dziecka ważne jest, by zwracać szczególną uwagę na tzw. ekspozycję na nowe smaki, która w sposób naturalny powinna postępować wraz z rozszerzaniem dziecięcej diety. Dlaczego? Wczesne dzieciństwo jest bowiem najlepszym czasem na budowanie dziecięcych kubków smakowych.
Uwaga!
Nowe pokarmy, to znaczy nowe składniki codziennej diety, należy wprowadzać stopniowo! Dziecko musi mieć czas na przyzwyczajenie się do nich, na oswojenie się z nowymi doznaniami. Wprowadzenie kilku nowych smaków jednocześnie nie jest dobrym pomysłem i może stworzyć u dziecka barierę nie do przejścia (tzw. przebodźcowanie).
Pierwsze niepowodzenia we wprowadzaniu do diety nowych smaków, w żadnym wypadku nie powinny zniechęcać. Nie można rezygnować po pierwszej nieudanej próbie! Trzeba być cierpliwym! Należy także pamiętać, że im częstsza ekspozycja nowego smaku tym większa jest szansa na sukces w zakresie jego przyswojenia!
Zdarza się też tak, że dziecko w przedziale wieku 2 - 6 lat nagle traci ochotę na jedzenie czegoś, co jeszcze parę dni temu jadło ze smakiem. Jest to tzw. zaburzenie akceptacji smakowej, czyli neofobia. Nie wolno się temu poddawać, bo konsekwencja w tym przedmiocie jest istotnym elementem przeciwdziałania szkodliwemu nawykowi.
Regularność w spożywaniu posiłków
Kolejnym pożądanym nawykiem prawidłowego jedzenia jest regularność w spożywaniu posiłków. Każdy rodzic powinien tę regularność wkomponować na trwałe w porządek dnia swojego dziecka. Ma ona bowiem kluczowe znaczenie dla zdrowego stylu życia dziecka.
W ciągu całego dnia dziecko powinno zjadać 5 posiłków, tj. 3 posiłki główne (podstawowe) i 2 przekąski. Dlaczego tak? To jest bardzo ważna sprawa! Regularność posiłków jest warunkiem stabilizacji poziomu energii całego organizmu. Poza tym regularne jedzenie, czyli zachowanie stałego rytmu jedzenia jest szalenie ważne z racji profilaktyki bardzo niekorzystnych „obyczajów jedzeniowych”. Chodzi tu o podjadanie między posiłkami, które w konsekwencji może doprowadzić u dziecka nie tylko do nadwagi, ale także do groźnych zaburzeń łaknienia z kompulsywnym przejadaniem się, otyłością olbrzymią i z anoreksją, czyli chorobliwym wstrętem do jedzenia włącznie.
Wspólne spożywanie posiłków
Angażując dziecko w tzw. „życie kuchenne”, wzbudza się jego ciekawość. To sprawia, że temat jedzenia przestaje być nudny. Gdy dziecko cierpi na lżejszą lub cięższą postać lęku przed jedzeniem, a współcześnie zdarza się to wcale nie tak rzadko, wspólne gotowanie ten lęk zamienia w przyjemność, w zabawę. Jest to wspaniała okazja do próbowania przy okazji różnych smaków. Wspólne spożywanie wspólnie przygotowywanych posiłków, nie dość, że jest bardzo przyjazne dla zdrowego odżywiania, to jeszcze wzmacnia więzi rodzinne i pozytywnie wpływa na codzienne relacje w rodzinie.
Czy zdrowe nawyki jedzeniowe można modelować?
Jak już była o tym mowa wcześniej, zwłaszcza mniejsze dzieci uczą się poprzez naśladowanie zachowań otoczenia. Nie ma się więc co dziwić, że w kształtowaniu prawidłowych nawyków jedzeniowych, dawanie dziecku dobrego przykładu jest tak ważne. Nie nauczymy dziecka jeść pokarmów nieprzetworzonych, gdy sami będziemy jeść takie pokarmy na jego oczach. Nie pomożemy mu w walce z fobiami jedzeniowymi, gdy będzie ono nas samych postrzegało jako „grymaśników” . Gdy dziecko nauczy się od rodziców, że jedne pokarmy są ok, a inne są fuj, sprawa jest przegrana. Jeśli chcemy by jadło wszystko i tylko zdrowo, to my musimy pokazywać, jak się je wszystko i zdrowo. Mama zajadająca się chipsami nie przekona swojego pięciolatka, że chipsów się nie je, bo one są niezdrowe. Nie ulega wątpliwości, że regularne, wspólnie z dzieckiem spożywane zdrowe posiłki, unikanie podjadania i aktywność fizyczna wszystkich domowników, ma zasadniczy wpływ na kształtowanie postawy dziecka.
Rozmawiajcie ze swoimi dziećmi o jedzeniu
Na pewno to nie zaszkodzi! Od czasu do czasu trzeba porozmawiać z dzieckiem na ten temat. Przy okazji takich rozmów trzeba tłumaczyć, dlaczego wybranie jednego rodzaju jedzenia jest dobre, a innego rodzaju niekoniecznie.
Jeśli jednak nie będzie się dawać dziecku dobrego przykładu w odniesieniu do prawidłowych nawyków żywieniowych, z góry można przewidzieć, że nawet najdłuższe rozmowy będą nieskuteczne, ich efekt będzie marny. Tak więc tylko systematyczna i wytrwała edukacja w tym zakresie połączona z przykładem własnym właściwych zachowań żywieniowych odniosą pożądany skutek.
Czego w takim razie powinno się unikać?
Tak więc w domu, w którym rosną małe dzieci:
- należy całkowicie odgrodzić małe dziecko od tzw. śmieciowego jedzenia. Oczywiście, że gdy dziecko podrośnie, nie jest się w stanie wprowadzić w tym zakresie całkowitej izolacji, ale dziecko wychowywane w domu gdzie takiego jedzenia się nie je, jest w zdecydowanie mniejszym stopniu „podatne na wpływy”. Należy przy tym pamiętać, że nadmierne i nazbyt częste spożywanie „śmieciowego jedzenia” jest swoistego rodzaju uzależnieniem, przede wszystkim z uwagi na wygodę i łatwość dostępu do tego typu pokarmów;
- powinno się unikać nadmiernego spożywania soli i cukru;
- nie należy spożywać wysoko przetworzonej żywności, pełnej spożywczych ulepszaczy, barwników i środków konserwujących;
- nie wolno jest trzymać w domu przekąsek bogatych w sól, takich jak np. słone krakersy, chipsy; czy solone orzeszki;
Substytutów szkodliwej żywności jest sporo. Mogą to być na przykład wszelkiego rodzaju chipsy owocowe; przygotowywane w domu koktajle; domowe wypieki słodzone miodem; czy też niesolone orzechy.
Wprowadzenie tych paru prostych zasad pomoże utrwalać w dziecku zdrowe nawyki jedzeniowe. Pamiętajmy, że są one przepustką do pełni zdrowia w przyszłości i pozytywnie procentują przez całe życie. Nauczenie dziecka zdrowych relacji z jedzeniem jest inwestycją w zdrową przyszłość. Nie powinno się o tym zapominać.
